Çölyak hastalığı, genellikle çocukluk döneminde başlayan bir bağışıklık sistemi bozukluğudur. Bu hastalık, gluten adı verilen bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkar. Genellikle 1-3 yaş arasında belirtiler göstermeye başlar ve yaşam boyu devam edebilir.Çölyak hastalığı kaç yaşında başlar? Çölyak hastalığı, genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar. Hastalık, bağışıklık sistemi tarafından gluten adı verilen bir proteine karşı aşırı tepki göstermesiyle oluşur. Bu tepki, ince bağırsakta hasara neden olur ve besinlerin doğru şekilde emilimini engeller. Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığa sahip olan kişilerde daha sık görülür. Semptomlar arasında kilo kaybı, iştahsızlık, kusma, karın ağrısı ve ishal yer alır. Tanı için kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi yapılabilir. Tedavi, ömür boyu süren bir gluten-free diyeti gerektirir. Bu diyette gluten içeren tahıllar ve ürünleri tüketilmemelidir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile çölyak hastaları sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.
Çölyak hastalığı, genellikle çocukluk döneminde başlar ve yaşam boyu devam eder. |
Çölyak hastalığı, gluten içeren gıdalara karşı bağışıklık sistemi tepkisiyle ortaya çıkar. |
Çölyak hastalığı olan kişiler, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllardan uzak durmalıdır. |
Çölyak hastalığı, mide-bağırsak sistemi sorunlarına neden olabilir. |
Çölyak hastalığı, cilt problemleri ve kilo kaybına da yol açabilir. |
- Çölyak hastalığı, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilir.
- Çölyak hastalığı, ilaçlar veya cerrahi müdahale ile tedavi edilemez, tek tedavi yöntemi gluten içermeyen bir diyet uygulamaktır.
- Çölyak hastalığı olan kişiler, glutensiz ürünler tüketerek sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.
- Çölyak hastalığı, doğru tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabilir, yaşam kalitesi artırılabilir.
- Çölyak hastalığı olan kişilerin, gluten içeren gıdaları tüketmemeleri önemlidir, aksi takdirde sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
İçindekiler
- Çölyak hastalığı hangi yaşta başlar?
- Çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?
- Çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir?
- Çölyak hastalığı olan kişiler hangi gıdalardan kaçınmalıdır?
- Çölyak hastalığı olanlar ne tür besinler tüketebilir?
- Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?
- Çölyak hastalığı olan kişilerin dikkat etmesi gerekenler nelerdir?
Çölyak hastalığı hangi yaşta başlar?
Çölyak hastalığı genellikle çocukluk döneminde başlar, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Genellikle bebeklik döneminde katı gıdalara geçişle birlikte belirtiler ortaya çıkar. Bazı çocuklarda ise hastalık ilerleyen yaşlarda teşhis edilebilir. Yetişkinlerde ise çölyak hastalığı herhangi bir yaşta başlayabilir.
Çölyak Hastalığı | Belirtiler | Yaş Aralığı |
Gluten intoleransı nedeniyle bağışıklık sistemi tarafından ince bağırsaklara zarar verir. | Karın ağrısı, kilo kaybı, ishal, kabızlık, halsizlik gibi belirtiler görülebilir. | Çölyak hastalığı her yaşta başlayabilir, ancak genellikle çocukluk veya erişkinlik döneminde teşhis edilir. |
Gluten içeren gıdaların tüketimi, ince bağırsağın hasar görmesine neden olur. | Cilt döküntüsü, demir eksikliği anemisi, kemik erimesi gibi belirtiler de görülebilir. | Çocuklarda genellikle 6 ay ile 2 yaş arasında, erişkinlerde ise 20-40 yaş arasında teşhis edilir. |
Çölyak hastalığına sahip kişiler gluten içeren gıdalardan uzak durmalıdır. | Çölyak hastalığı, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkar. | Herhangi bir yaşta çölyak hastalığı gelişebilir, ancak erken teşhis ve uygun diyetle kontrol altına alınabilir. |
Çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?
Çölyak hastalığı birçok farklı belirtiyle kendini gösterebilir. En yaygın belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, yorgunluk ve deri döküntüleri bulunur. Ayrıca, bazı çocuklarda büyüme geriliği, geç puberte ve diş minesinde bozukluklar da görülebilir.
- Karın ağrısı
- İshal
- Kilo kaybı
Çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir?
Çölyak hastalığı teşhisi için kan testleri ve bağırsak biyopsisi kullanılır. Kan testleri ile vücutta çölyak hastalığına özgü antikorların varlığı kontrol edilir. Ardından, bağırsak biyopsisi ile bağırsaklarda hasarın olup olmadığı incelenir. Teşhisin kesinleştirilmesi için gluten içeren bir diyetin ardından yapılan tekrar testler de gerekebilir.
- Doktor muayenesi: İlk olarak, çölyak hastalığından şüphelenilen kişi doktora başvurmalıdır. Doktor, semptomları ve tıbbi geçmişi değerlendirerek teşhis koymak için gerekli adımları atacaktır.
- Kan testi: Çölyak hastalığı teşhisinde kullanılan en yaygın testlerden biri kan testidir. Bu testte, anti-gliadin antikorları (AGA), doku transglutaminaz antikorları (tTG) ve endomisyal antikorları (EMA) gibi çölyak hastalığının belirtilerine neden olan antikorlar aranır.
- Endoskopi: Kan testi sonuçları pozitif çıkarsa, doktor endoskopi yapabilir. Bu işlemde, ince bir tüp (endoskop) kullanılarak ince bağırsaklar incelenir. Biyopsi örneği alınabilir ve bu örnek laboratuvara gönderilerek çölyak hastalığına özgü hasarın varlığı veya yokluğu incelenir.
- Gluten içeren diyet: Çölyak hastalığı teşhisi için bazen gluten içeren diyet uygulanır. Bu süre boyunca, kişi gluten içeren gıdalardan uzak durur. Ardından, gluten yeniden diyetine eklenir ve semptomların tekrar ortaya çıkıp çıkmadığı gözlemlenir. Semptomlar tekrar ortaya çıkarsa, çölyak hastalığı teşhisi doğrulanabilir.
- Genetik test: Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır, bu yüzden genetik testler de teşhis sürecine yardımcı olabilir. Bu testlerde, HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 gibi çölyak hastalığı ile ilişkili genler araştırılır. Ancak genetik testler kesin teşhis koymak için yeterli değildir ve diğer testlerle birlikte kullanılması önerilir.
Çölyak hastalığı olan kişiler hangi gıdalardan kaçınmalıdır?
Çölyak hastalığı olan kişiler gluten içeren gıdalardan kaçınmalıdır. Bu gıdalar arasında buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf türleri bulunur. Ayrıca, unlu mamuller, makarna, ekmek, bisküvi, kek gibi birçok hazır gıda da gluten içerebilir. Gluten içeren soslar, çorbalar ve salata sosları da dikkatli tüketilmelidir.
Tahıllar | Bakliyatlar | Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Gıdalar |
Buğday | Noğurt | Glutensiz ürün etiketi taşımayan gıdalar |
Arpa | Mercimek | İçeriğinde malt, buğday nişastası veya gluten içeren soslar ve çorbalar |
Çavdar | Fasulye | Unlu mamuller, ekmek, makarna, bisküvi, kek vb. |
Yulaf (kontaminasyon riski) | Bezelye | Bira, viski, votka gibi alkollü içecekler |
Çölyak hastalığı olanlar ne tür besinler tüketebilir?
Çölyak hastalığı olanlar gluten içermeyen besinleri tüketebilir. Bu besinler arasında pirinç, mısır, patates, meyve, sebze, et, balık ve yumurta bulunur. Ayrıca, glütensiz unlar ve glütensiz ürünler de kullanılabilir. Özellikle son yıllarda glütensiz ürünlerin çeşitliliği artmıştır.
Çölyak hastalığı olanlar, glüten içermeyen besinler olan pirinç, mısır, patates, sebze, meyve ve et tüketebilir.
Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?
Çölyak hastalığı şu anda kesin bir tedavisi bulunmayan bir hastalıktır. Hastaların ömür boyu gluten içeren gıdalardan kaçınması gerekmektedir. Glütensiz bir diyet uygulamak, semptomların azalmasını ve bağırsak hasarının iyileşmesini sağlar. Ayrıca, bazı durumlarda doktorlar takviye vitamin ve mineral kullanımını da önerir.
Çölyak hastalığı, gluten içeren gıdalardan kaçınarak ve glutensiz bir diyet uygulayarak tedavi edilebilir.
Çölyak hastalığı olan kişilerin dikkat etmesi gerekenler nelerdir?
Çölyak hastalığı olan kişilerin dikkat etmesi gereken en önemli nokta gluten içeren gıdalardan kaçınmaktır. Bunun yanı sıra, glütensiz ürünlerin doğru şekilde depolanması ve hazırlanması önemlidir. Ayrıca, restoranlarda yemek seçerken ve soslarla ilgili bilgi alırken dikkatli olmak da gereklidir. Düzenli olarak doktor kontrolünde olmak ve takip testleri yaptırmak da önemlidir.
Gluten içeren gıdalardan kaçının
Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi gluten içeren tahıllardan uzak durun. Ayrıca gluten içeren unlu mamuller, makarna, ekmek, kek gibi gıdaları da tüketmemeniz gerekmektedir.
Etiketleri dikkatlice okuyun
Alışveriş yaparken, gluten içeren bileşenlerin listelendiği ürün etiketlerini dikkatlice okuyun. Gluten içeren bileşenlerin farklı isimlerle ifade edilebileceğini unutmayın. Örneğin, malt, buğday nişastası, seitan gibi bileşenler gluten içermektedir.
Kontaminasyondan kaçının
Çölyak hastalığı olan kişilerin dikkat etmesi gereken bir diğer nokta, kontaminasyondan kaçınmaktır. Yani, gluten içermeyen gıdaların gluten içeren gıdalarla temas etmemesi veya aynı ekipmanlarda hazırlanmaması gerekmektedir. Ayrıca, aynı pişirme yüzeylerinin kullanılmaması ve kesme tahtalarının ayrı olması da önemlidir.